تاکسی های اینترنتی در دنیا سابقه ای کمتر از یک دهه دارند؛ به عنوان مثال «اوبر » که یکی از بزرگترین تاکسی های برخط دنیاست در سال ۲۰۰۹ در سانفرانسیسکو ایالات متحده تاسیس شد و از آن زمان خدمات خود را در ۶۳۳ شهر دنیا گسترش داده است. اصول کار این تاکسی ها بر پایه اپلیکیشن های تلفن همراه استوار بوده به طوری که کاربر می تواند با استفاده از آن، مبدا و مقصد سفر خود را مشخص نموده و بعد از تایید مبلغ سفر، نزدیک ترین راننده های اطراف، انجام سفر را بر عهده بگیرند. نمونه ایرانی اوبر هم اکنون در کشور ما در حال فعالیت است. شرکت «ایده گزین ارتباطات روماک » با نام تجاری «اسنپ» در سال ۹۳ شبکه حمل و نقل هوشمند درون شهری را در تهران کلید زد. اسنپ هم اکنون عاوه بر تهران در ۴ کلان شهر دیگر فعال است و خدمات تاکسی اینترنتی را با قیمتی منصفانه تر به هموطنان ارائه می نماید.
در این مطلب قصد داریم این تاکسی اینترنتی را با مدل خارجی آن یعنی اوبر مقایسه نماییم. با بررسی اجمالی تاکسی های اینترتی می توان گفت اسنپ یک «کپی ایرانیزه» از اوبر امریکایی است چراکه در مدل ایرانی، برخی خصوصیات اوبر وجود دارد و برخی ویژگی ها نه!
به عنوان مثال، راننده در اوبر از فیلترهای مختلفی عبور می کند. اینکه در ۷ سال گذشته در دادگاه های ایالتی یا فدرال محکومیت قضایی نداشته باشد، اینکه در تمام طول عمر خود، اعمال مجرمانه جنسی مرتکب نشده باشد، اینکه در ۷ سال گذشته تخلفات ترافیکی نداشته باشد یا در این مدت در حالت غیر معمول (مصرف داروهای روان گردان، مواد مخدر یا الکل) رانندگی نکرده باشد از مصادیق بارز عدم سوء سابقه برای اوبر محسوب می شود. طبق اعلان این شرکت و تایید کاربران، بدون احزار موارد فوق تقریباً فعالیت در اوبر غیر ممکن است.
اما اسنپ کار را کمی ساده کرده به طوری که در این سیستم، میزان تخلفات و نحوه رانندگی افراد، معیاری برای گزینش راننده محسوب نمی شود! اما نقطه قوت اینجاست که از راننده های جدیدالورود می خواهد تا گواهی عدم سوء پیشینه ارائه نمایند. به گفته برخی راننده ها بعد از ثبت نام، اسنپ به راننده های جدید ۳ هفته مهلت می دهد تا گواهی عدم سوء سابقه از پلیس ۱۰ + دریافت نمایند.
در این زمان، چندین مرتبه از مرکز اسنپ پیامک ارسال می گردد با این مضمون که اگر گواهی عدم سوء پیشینه ارائه نکنید حساب کاربریتان مسدود خواهد شد. اما بعد از این مدت و در صورت عدم ارائه گواهی مذکور، دیگر خبری از این گونه پیامک ها نخواهد بود و در کمال تعجب می بینم که نرم افزار راننده هم غیر فعال نمی شود! شاید به دلیل کمبود راننده و جذب راننده بیشتر و یا وجود مشکلات نرم افزاری است که بررسی سوء پیشینه افراد توسط اسنپ چندان جدی گرفته نشده؛ اما هر دلیلی که داشته باشد این مساله باید هرچه سریع تر اصاح گردد.
زمانی که شما از اوبر استفاده می کنید، در پایان سفر، مسافر به راننده و کیفیت سفر امتیاز می دهد و این حق برای راننده نیز در قبال مسافر محفوظ است. در این سیستم راننده یا مسافر، اگر امتیاز کافی دریافت نمایند، به صورت خودکار از دریافت خدمات محروم خواهند شد. در اسنپ اما دادن امتیاز از جانب مسافر به راننده جدی تر است.
مسافر می تواند به راحتی مشکلات سفر را گزارش کند اما راننده نمی تواند بی نظمی، بی فرهنگی و گاهاً بی نزاکتی برخی مسافران را به جایی گزارش نماید. تنها کاری که راننده می تواند انجام دهد پاسخ به یک سوال دو گزینه ای است مبنی بر این که آیا از مسافر راضی بوده یا خیر که این هم چندان جدی گرفته نشده چرا که در پایان سفر، اگر قبل از دادن امتیاز به مسافر، راننده درخواست سفر جدیدی دریافت نماید عملا از دادن امتیاز به مسافر بی انضباط محروم خواهد شد.
حتی اگر این امتیازها در جایی لحاظ شود و حساب کاربری مسافران بی نزاکت از طرف اسنپ مسدود گردد، شخص می تواند به راحتی با یک شماره تلفن دیگر، حسابی مجزا ایجاد کند؛ چراکه اطلاعات واقعی او در هیچ جایی ثبت نیست! یعنی آن شخص قباً با نام مستعار «سرندیپتی» در اسنپ نام نویسی کرده بود اینک با نام «پدر پسر شجاع» مجدداً ثبت نام می نماید.
اما ایده بسیار جالبی که اسنپ آن را اجرایی نموده، فراهم کردن امکان سفر برای بانوان با راننده خانم است که تا حدی می تواند خیال بخش زیادی از مشتریان اسنپ را از مسائل و مشکلات احتمالی راحت نماید به شرط این که تعداد راننده های خانم به حدی باشند که مسافر، بیش از اندازه معطل نشود.
ناگفته پیداست که مدیران خلاق و دست اندرکاران شرکت ایرانی اسنپ، برای راه اندازی و مدیریت این سیستم نوین حمل و نقل شهری، زحمت بسیار کشید ه اند اما ۳ سال بعد از فعالیت این مجموعه بزرگ، وجود چنین کاستی های مهمی چندان خوشایند به نظر نمی رسد.
حرف و حدیث و سخن در باب مقایسه تاکسی های اینترنتی ایرانی و فرنگی زیاد است و مجالمان کوتاه. به امید خدا در شماره های بعد، سایر تاکسی های اینترنتی دنیا را بررسی و با هدف افزایش کیفیت خدمات، باز هم نقاط ضعف و قوت نمون ههای ایرانی را برخواهیم شمرد.