دنیای خودرو : دانستنی های مهم قبل از روشنکردن کولر ماشین
در این مطلب قصد داریم تا به مشکلات به وجود آمده برای کولر یک خودرو بپردازیم و دلایل بروز ایرادات و راههای جبران آن را بررسی کنیم.
یکی از بزرگترین و عمومیترین عیوب کولر یک خودرو عدم خنککردن آن است. هر چند این مشکل میتواند دلایل متعددی داشته باشد اما در اینجا برخی از آنها را مرور میکنیم. میدانیم قلب تپنده سیستم کولر، کمپرسور آن بوده و این قسمت نقش اصلی را در به گردش در آوردن مبرد دارد. به همین دلیل در صورتی که این بخش به درستی عمل نکند و نتواند وظیفه خود را در به گردش درآوردن مبرد به خوبی بازی کند، خنککنندگی سیستم کاهش پیدا میکند.
درست کار نکردن کمپرسور میتواند دلایل زیادی داشته باشد. در مرحله اول ممکن است تسمه آن شل بوده و کمپرسور کمتر از میزان معمول مبرد را پمپ میکند. در این حالت سرویس کار، یا تسمه را عوض میکند یا آن را سفت کرده و تا حد مجاز کشش تسمه را کنترل میکند. انجام چنین کاری چندان هزینهای ندارد. تسمه کولر نیز قیمتی نداشته و تنظیم و سفت کردن آن هم زمان و هزینه نمیبرد.
اما گاهی عدم کار کردن کمپرسور از کلاچ یا همان بوبین آن بوده که نیرو را به درستی انتقال نمیدهد. در این مواقع نیز کلاچ یا تعویض شده و یا تعمیر میشود. کلاچ کولر چندان سیستم پیچیدهای نیست چراکه کل سیستم شامل یک کلاچ مغناطیسی است که با جریان برق آهنربا شده و نیرو را منتقل میکند! حال ممکن است در جریان برق و یا نحوه آهنربا شدن این سیستم مشکلی به وجود آمده باشد که رفع آن چندان مشکل نیست.
اما در بسیاری از مواقع شما در شتابگیری احساس میکنید که کولر خنک نمیکند. در حقیقت این عیب نبوده و در خودروهایی که همه چیز تحت کنترل ECU است این اتفاق میافتد. زمانی که شما قصد شتابگیری دارید یقیناً به تمامیقوای موتور نیاز دارید در نتیجه باید تمامیمصرفکنندهها برای همان چند لحظهای که شتاب میگیرید قطع شوند. یکی از بزرگترین مصرفکنندهها همین کمپرسور کولر بوده که باید در این مواقع قطع شود. قطع کردن کمپرسور کولر و از مدار خارج کردن آن در این شرایط کاملاً بر عهده ECU بوده و به صورت خودکار این اتفاق رخ میدهد تا تمامیتوان موتور در اختیار شما باشد.
گاهی نیز اشکال از فن است. در بسیاری مواقع فن روشن نمیشود تا دما را پایین بیاورد. در این شرایط باید دلایل عدم روشن شدن فن را کنترل کنید تا این عیب رفع شود. گاهی خود فن مشکل داشته و روشن نمیشود. گاهی فرمان روشن شدن آن داده نمیشود. گاهی هم در جریان فن مشکلی به وجود آمده است.
کنترل روشن شدن فن میتواند توسط مالک خودرو انجام شود اما بررسی مشکل آن بهتر است توسط متخصص انجام شود تا از هزینههای اضافی جلوگیری شود.
یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است باعث عدم خنککاری مناسب کولر خودرو باشد، کثیف بودن پرههای کندانسور است. همانگونه که میدانید، مبرد، سرمای خود را در اوپراتور از دست میدهد و گرم میشود و به کندانسور میآید تا پیش از فشردهشدن در کمپرسور خنک شود. حال اگر هوای کافی در کندانسور جریان نداشته باشد تبادل حرارت به خوبی صورت نمیگیرد. در این مواقع فشار باد راه حل مشکل است. با فشار هوا کندانسور را تمیز کنید تا مشکل برطرف شود.
یکی دیگر از عیوب شایع، نوسان دور موتور در زمان استفاده از کولر است. این عیب دلایل زیادی نداشته ولی در خودروهای کاربراتوری و انژکتوری کاملاً متفاوت است. در تمامیخودروها در زمان گرفتن کولر دور موتور کمیافزایش پیدا میکند تا بتواند افزایش بار بر روی موتور ناشی از اتصال کمپرسور به موتور را جبران کند.
در حالت عادی دور موتور خودروی شما در حد ۸۰۰ بوده که دور آرام است. زمانی که کولر را روشن میکنید این دور کاهش پیدا میکند. اما باید عاملی این دور موتور را افزایش دهد تا افت قدرت جبران شود. در خودروهای انژکتوری این افت قدرت توسط استپر موتور و کمیتغییر زاویه دریچه گاز جبران میشود. در اصطلاح استپر کمیبه خودرو گاز میدهد. اما در خودروهای کاربراتوری این جبران افت قدرت توسط یک شیلنگ وکیوم جبران شده که دریچه گاز را تغییر حالت میدهد.
اگر خودروی کاربراتوری دارید و در زمان استفاده از کولر دور موتور نوسان دارد حتماً موتور و کاربراتور خودروی خود را تنظیم کنید. اما اگر خودرویتان انژکتوری است باید دیاگ زده شود تا نحوه کار استپر موتور یا همان موتور پلهای کنترل شود. گاهی کثیف شدن موتور پلهای و تمیز کردن و شستوشوی آن این مشکل را برطرف میکند. گاهی تعمیرکاران موتور پلهای را عوض میکنند که چندان هم کم هزینه نیست. دقت کنید در بسیاری مواقع تمیز کردن و کنترل جریان استپر این مشکل را برطرف میکند.
عیب دیگری که معمولاً در خودروهایی با موتور کم بازدهتر و ضعیفتر به وجود میآید بالا رفتن آمپر آب است. بالا رفتن آمپر آب نشاندهنده بالا رفتن دمای موتور است. این وضعیت میتواند عیوب بسیار زیادی را به وجود آورد. اولین عیبی که بسیار نزدیک است سوختن واشر سرسیلندر است. همچنین خرابی سایر قطعات حساس به گرما از عوارض این عیب است. البته توجه داشته باشید نوسانات اندک در دمای موتور امری کاملاً طبیعی است و نباید چندان نگران آن بود اما اگر این مسئله ادامه پیدا کند میتواند خطرناک باشد.
استفاده از کولر بار اضافهای بر روی موتور تحمیل میکند اما این بار اضافه در آن حد نیست که باعث افزایش غیرقابل کنترل دمای موتور شود و سیستم خنککننده خودرو باید بتواند همچنان از پس خنککاری موتور برآید. برای رفع این مشکل باید دو بخش از سیستم خنککننده را کنترل کنید: یکی رادیاتور و دیگری فن خنککننده. اگر رادیاتور کثیف بوده نتواند به درستی تبادل حرارتی را انجام دهد و گرما را دفع کند این عیب حاصل میشود. برای رفع آن رادیاتور و مجاری آن باز شده و شسته میشود. مجاری آن باز شده و آب به درستی تبادل حرارت دارد. گاهی رادیاتور درست بوده ولی فن خودرو دچار مشکل شده نمیتواند به درستی هوا را بدمد. هر دو فن در خودرو بسیار با اهمیت هستند که دور گردش آنها نیز موثر است. باز هم برای این کار باید فن کنترل و چک شود. رله فن نیز در کارکرد آن بسیار موثر است. سوختن آن باعث از کار افتادن فن میشود.
گاهی کولر روشن است ولی ماشین گرم شده و آمپر آب بالا میرود. با تمام این شرایط فنها در دور آرام کار میکنند. باز هم باید علت را در فشنگی سر کپسول جستوجو کرد. در مجموع توصیه میشود سیستم خنک کاری خودرو قبل از راهاندازی و استفاده از کولر به خصوص در خودروهای ارزان قیمت که چند سال از تولیدشان میگذرد، کنترل شود. اما در برخی از خودروها که مدتی از شارژ گاز کولر آنها گذشته است کم کردن گاز و خالی شدن گاز کولر (به شدت برای محیط زیست مضر است) بسیار شایع بوده و کولر کار نمیکند. در این شرایط باید کولر دوباره شارژ گاز شده و فشنگی روی کپسول چک شود. قبل از شارژ حتماً با سرویس کار توافق کنید که اگر شارژ گاز کولر کم شد باید پاسخگو باشد. همچنین تمامیاتصالات و مجاری را کنترل کرده و در صورت نیاز عوض کند تا شارژ کولر کم نشود.
به این نکته حتماً توجه کنید تا بعد از مدتی کوتاه مجبور نشوید دوباره کولر را شارژ کرده و آن را گاز کنید. هزینه هر بار شارژ کردن کولر نزدیک ۸۰ هزار تومان است. گاهی کولر قطع و وصل کرده و درست کار نمیکند. این مساله یا از اتصالات آن بوده یا از فشنگی قهوهای رنگ آب است. در این مواقع فشنگی عوض شده و سیستم دوباره چک میشود. در بسیاری مواقع کولر از نظر بازده و کارکردش مناسب است ولی سر و صدای اضافی دارد. در این شرایط باید کاپوت را بالا زد و کولر گرفت. در محیطی آرام و کم سر و صدا این کار انجام شود. سپس به سر و صدای ایجاد شده و منشا آن دقت کنید تا معلوم شود عیب از کجاست. گاهی عمر تسمه کولر به پایان رسیده است و باید آن را تعویض کرد.
توصیه میکنیم از تسمه با کیفیت و خوب استفاده کنید تا مشکل ایجاد نکند. گاهی تسمه سالم است ولی تنظیم نبوده و صدای سوتی ایجاد کرده که در زمان کولر گرفتن ایجاد میشود. در این مواقع تسمه کمیسفت میشود تا این مشکل حل شود. از سفت کردن زیاد تسمه به شدت پرهیز کنید تا هم عمر تسمه کم نشده و هم بلبرینگ کمپرسور خراب نشود. گاهی خود کمپرسور در جای خود محکم نبوده و سر و صدا و ارتعاش ایجاد میکند. با آچارکشی و سفت کردن کمپرسور این مشکل در این شرایط حل میشود.
از بلبرینگ کمپرسور نام بردیم. یکی از عوامل بیصدا کار کردن سیستم کولر و کمپرسور همین بلبرینگ است. این بلبرینگ باید تحت فشار خاصی کارکرده تا عمر مناسبی داشته و خراب نشود. خرابی آن چندان هزینه بالایی برای تعویض ندارد (در خودروی پراید) در مجموع اگر کمپرسور خراب و شارژ کولر کم نشود بر طرف کردن سایر عیوب چندان هزینهبر نیست.
در پژو ۲۰۶ گاهی کولر با دست شارژ میشود. یعنی شارژ گاز کولر بیش از حد میشود. در حالی که باید با دستگاه و به صورت اتوماتیک انجام شود. گاهی دستگاه نیز کالیبره نبوده و ترازوی آن خراب است و در حقیقت تشخیص نمیدهد چند گرم گاز وارد سیستم شده است. در این مواقع وقتی کولر را روشن یا خاموش میکنید صدای سوت مانندی به گوش میرسد. وقتی شیر انبساط به درستی کار نکند این صدا ایجاد شده و زیاد بودن شارژ کولر نیز این عیب را ایجاد میکند.
در بعضی مواقع کلاچ کمپرسور درگیر نشده و کولر وارد مدار نمیشود. این عیب در خودروهای مختلف دلایل مختلفی دارد. به طور مثال در پژو ۲۰۶ ابتدا باید فیوز مربوطه را در جعبه فیوز چک کرد. اگر فیوز سالم باشد باید گاز سیستم را کنترل کرد. گاهی تخلیه گاز ناگهانی به دلیل نشتی یا ضربه در سیستم این عیب را به وجود میآورد. مشکل در سیم کشی و ایجاد قطعی در اتصالات و سیمها نیز این مشکل را ایجاد میکند. در نهایت رله داخل BSI باید کنترل شده تا نسوخته باشد. در پراید باید اتصالات و فیوز چک شود. در سایر خودروهایی که مالتی پلکس نیستند این دو مورد باید کنترل شوند.
در بعضی مواقع اواپراتور یخ میزند. این مشکل کمیرایج بوده که باید برای رفع آن ترموستات را کنترل کرد تا معلوم شود درست کار میکند یا نه. اگر ترموستات خراب بود حتماً از نوع مرغوب آن استفاده کنید تا موردی در آینده برای خودرو به وجود میآید. ترموستات خوب و با کیفیت در پراید با نوع معمولی ۳۰درصد اختلاف قیمت دارد. بعضیها گلایه دارند هوای کولر دارای بوی خاصی بوده که مطلوب نیست. در این مواقع ابتدا اواپراتور را کنترل کرده و هوای خروجی آن پک میکنیم. علت این مساله جمع شدن ذرات ریزی در لابهلای پرههای اواپراتور است. تمیز کردن اواپراتور با فشار باد راه حل این مشکل است. گاهی این بوی بد ناشی از جلبکهای ریزی بوده که در لابهلای پرههای اواپراتور رشد کردهاند. برای از بین بردن آنها باید اواپراتور با مواد مخصوصی شسته شود تا کاملاً تمیز شود.در نهایت باید به نکاتی برای بالا رفتن عمر کولر و کنترل آن اشاره کرد.
کولر را در دورهای بالا روشن نکنید. اگر دور موتور بالا است، کلاچ بگیرید سپس کولر را روشن کنید. روشن کردن کولر در دورهای بالا سبب میشود تا بلبرینگ کلاچ آن تسمه و حتی پولی آن خراب شود.
در زمستان نیز کولر را روشن کنید تا سیستم فرسوده نشود.
در همان لحظه که کولر را روشن کردید پنجرهها را بالا ندهید. بگذارید چند دقیقه کولر کار کند تا هوای اولیه خارج شود.
در خودروی پراید در زمانی که کولر روشن است کمیملایمتر رانندگی کنید تا واشر گلویی اگزوز نسوزد. سعی کنید تا بیشتر در جاده از کولر پراید استفاده کنید.
در حالتی که از سوخت CNG استفاده میکنید سعی کنید کولر نگیرید.
در نهایت استفاده از کولر کمی مصرف سوخت را افزایش داده و گاهی تا ۱۰ درصد مصرف افزایش پیدا میکند.